اخیرا قیمت گاز طبیعی در اروپا افزایش نگران کننده‌ای پیدا کدره است که این موضوع باعث افزایش قیمت برای مصرف کنندگان شده است. همچنین نگرانی در مورد کمبود انرژی در زمستان و ماه‌های سرد سال در حال افزایش است.
در همین حین چند عامل تشدید کننده وجود دارند که می‌توانند بحران را حادتر کنند. در اینجا قصد داریم به بررسی مساله افزایش قیمت انرژی در اروپا پرداخته و آن را از زوایای مختلف بررسی کنیم.
چرا قیمت گاز طبیعی در اروپا افزایش یافته است؟
در واقع چندین عامل باعث این افزایش شده است. پس از لغو محدودیت‌های ناشی از کرونا، رشد اقتصادی کشورها شدت گرفته است و این عامل تقاضا برای انرژی را به شدت بالا برده است. در همین حین طی حدود یک سال و نیمی که از کرونا می‌گذرد، سرمایه‌گذاری زیادی بر روی زیرساخت‌های انرژی انجام نگرفته است.
این موضوع منجر به یک شوک عظیم به بازار شده است. در اروپا به خاطر مسائل زیست محیطی، بسیاری از کشورها به سمت حذف زغال سنگ رفته‌اند. همچنین امسال وزش باد بسیار کم بوده است بنابراین انرژی بادی کمی تولید شده است. به همین خاطر تقاضا برای گاز طبیعی به منظور تولید برق افزایش یافته است. از طرف دیگر سرمایه‌گذاری برای تعمیر و نگهداری زیرساخت‌های میادین نفتی و گازی به خاطر کرونا کاهش پیدا کرده و همچنین هلند، بزرگترین تولید کننده گاز اروپا نیز از سال ۲۰۱۸ شروع به از رده خارج کردن بزرگترین میدان گازی خود در شهر خرونینخن کرده است.
تمام این اتفاقات منجر به این شده است که تقاضا نسبت به عرضه افزایش شدیدی پیدا کند. بر اساس داده‌های زیر ساخت گازی اروپا، ۷۴ درصد از ذخایرگازی اروپا پر است در حالی که سال گذشته در این موقع ۹۴ درصد از ذخایر پر بودند.
یکی از نگرانی‌ها برای اتحادیه اروپا این است که زمستانی سردتر از همیشه را تجربه کند که این موضوع می‌تواند منجر به جیره بندی گاز نیز بشود.
نقش روسیه در بحران کنونی چیست؟
روسیه ۴۰ درصد از صادرات گاز طبیعی به اتحادیه اروپا را در اختیار دارد. برخی نگران هستند که گازپروم عمدا برای تکمیل پروژه نورد استریم ۲ با ارسال نکردن گاز به اروپا منجر به کاهش ذخایر شده باشد.
اژانس بین المللی انرژی اعلام کرد که صادرات گاز روسیه به اروپا در مقایسه با سال ۲۰۱۹ کاهش یافته است و روسیه می‌تواند اقدام به افزایش صادرات گاز به اروپا کند.
چهل نفر از نمایندگان پارلمان اروپا اخیرا از کمیسیون خواستند تا در مورد مداخله گازپروم در مورد کاهش میزان صادرات گاز به اروپا تحقیق کنند. سخنگوی کاخ کرملین نیز در اواسط ماه سپتامبر گفت که راه‌اندازی خط لوله نورد استریم ۲ می‌تواند «به طرز قابل توجهی» قیمت گاز طبیعی در اروپا را متعادل کند. این اظهار نظر گمانه‌زنی‌ها در مورد مداخله عمدی روسیه در قیمت گاز را افزایش داده است.
با این حال، برخی کارشناسان می‌گویند که اقدام گازپروم نقض قرارداد نیست و گازپروم باید به سهم ۴۰ درصدی خود از صادرات به اتحادیه اروپا احترام بگذارد تا رقابت حفظ شود.
آیا گذار به انرژیهای سبز یکی از دلایل افزایش قیمت گاز است؟
بسیاری معتقدند اروپا حرکت به سمت انرژیهای سبز را سریع‌تر از آنچه که جامعه بتواند با آن همگام شود، انجام داده است. تحلیلگران معتقدند که اتحادیه اروپا باید به تدریج اقدام به حذف سوخت‌های فسیلی می‌کرد چرا که هنوز بخش قابل توجهی از این اتحادیه برای گرمایش نیاز به سوخت‌های فسیلی دارند. در حالی که زیرساخت‌های لازم برای انتقال این بخش‌ها به انرژیهای سبز وجود ندارد.
از طرف دیگر عده‌ای معتقدند که اتحادیه اروپا سرمایه‌گذاری کافی برای ایجاد ظرفیت اضافی انرژی انجام نداده است. آنها معتقدند راه برون رفت از بحران انرژی، بازگشت به انرژیهای فسیلی نیست بلکه سرمایه‌گذاری گسترده‌تر بر روی انرژیهای تجدید پذیر است.
با این حال چیزی که مشخص است، این است که یکی از دلایل بحران کنونی، این است که انرژیهای تجدید پذیر نتوانستند رشد تقاضا را جواب بدهند. اگرچه بحران کرونا نیز در این میان نقش دارد. اگر بحران ناشی از کرونا پیش نمی‌آمد، بعید بود که مشکلات فعلی ایجاد شوند. بنابراین، بعید است که سیاست مداران تغییری در سیاست‌های خود ایجاد کنند اما احتمالا به سمت افزایش تاب‌آوری خود در زمینه انرژی حرکت خواهند کرد.
افزایش قیمت گاز طبیعی چه تاثیری بر مصرف کنندگان می‌گذارد؟
گاز طبیعی یک پنجم برق اروپا و نزدیک به پنجاه درصد از انرژی مورد استفاده در گرمایش خانه‌ها را تامین می‌کند. در آلمان و اسپانیا، قیمت‌ها در ماه سپتامبر سه یا چهار برابر متوسط سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ بوده است. بسیاری از کشورها در تلاش هستند تا به مصرف کنندگان کمک کنند تا افزایش قیمت انرژی را راحت‌تر تحمل کنند. فرانسه از مجموعه‌ای از اقدامات از جمله «چک‌های انرژی» رونمایی کرد که به مردم کمک می‌کند قبوض انرژی خود را پرداخت کنند. اسپانیا و ایتالیا نیز مالیات‌ها را کاهش دادند. با این حال نگرانی در مورد افزایش قیمت انرژی و تاثیر آن بر خانواده‌ها رو به افزایش است.
برخی نگران هستند که مردم اتحادیه اروپا مجبور شوند بین گرمایش خانه و تغذیه خانواده یکی را انتخاب کنند. طبق یک نظرسنجی در سال ۲۰۱۹، ۶.۹ درصد از مردم نتوانستند در طول زمستان خانه خود را به اندازه کافی گرم کنند که این آمار می‌تواند در سال جاری افزایش بیابد.
این موضوع بر روی هزینه مصرف کنندگان و تورم نیز تاثیر گذاشته است. انتظارات تورمی در اتحادیه اروپا برای اولین بار از سال ۲۰۱۴ به ۲ درصد رسیده است و همچنان در حال افزایش است. این موضوع در انگلستان شدت بیشتری پیدا کرده است. این کشور به خاطر مشکلات ناشی از پروتکل ایرلند شمالی با مشکلات زیادی از طرف عرضه مواجه است و مشکل کمبود انرژی نیز مزید بر علت شده است که قیمت‌ها افزایش پیدا کنند.
اما تورم به خودی خود نگران کننده نیست، چیزی که گرانی‌ها را افزایش می‌دهد، ریسک رکود تورمی است. در اتحادیه اروپا این ریسک بسیار غالب است اما در انگلستان نیز اخیرا به چشم می‌خورد. داده‌های اقتصادی اخیر انگلستان کاهش رشد اقتصادی را نشان می‌دهد. از طرفی تورم بالا بانک مرکزی این کشور را در مسیر افزایش نرخ بهره قرار داده است. بسیاری از تحلیلگران معتقدند که این کار می‌تواند یک اشتباه سیاستی بزرگ باشد که در نهایت این کشور را در دام رکود تورمی می‌اندازد. اما تحلیلگران دیگر معتقدند بانک مرکزی نباید هیچ چیزی را بر کنترل تورم مقدم بداند.
افزایش قیمت انرژی چه تاثیری بر ایالات متحده می‌گذارد؟
ایالات متحده به دلیل استقلال مناسب خود در زمینه انرژی، تاثیر بسیار کمتری از افزایش اخیر قیمت نفت و گاز می‌پذیرد، اما این افزایش قیمت برای ایالات متحده هم بدون هزینه نبوده است. از طرفی، کاهش شدید قیمت نفت و گاز در شروع کرونا باعث شد که سرمایه گذاری در ایالات متحده هم کاهش شدیدی پیدا کند.
این موضوع باعث افزایش قیمت انرژی در ایالات متحده شده است اگرچه تاثیر آن بر اقتصاد ایالات متحده به اندازه اروپا نبوده است. اما همین موضوع باعث شده است که یک موج منفی در مورد جاه‌طلبی‌های دولت بایدن در زمینه توسعه انرژیهای سبز شکل بگیرد. در حال حاضر به طور فزاینده‌ای تردید در مورد توانایی دولت بایدن در کنترل شرایط در حال افزایش است. حتی بسیاری از سازمان‌ها معتقدند که دولت بایدن حتی از دولت ترامپ نیز در کنترل انتشار گازهای گلخانه‌ای ناتوان‌تر بوده است چرا که در حال حاضر بسیاری از شرکت‌ها به خاطر افزایش قیمت گاز، اقدام به سوزاندن زغال سنگ می‌کنند. با این حال تحلیلگران معتقدند که این مشکلات گذرا است و با حل شدن مشکلات زنجیره تامین، برطرف خواهد شد.
اما مشکل آمریکا جای دیگری است، افزایش قیمت انرژی در آسیا و اروپا بر سایر صنایع در ایالات متحده فشار وارد کرده است. به طور خاص این کشور با کمبود تراشه مواجه است. بسیاری از تولید کنندگان خودرو نمی‌توانند تراشه لازم برای تولید محصولات خود را تامین کنند زیرا تولیدات در چین و جنوب غرب آسیا به خاطر مشکلات زنجیره تامین و همینطور کمبود انرژی به کندی صورت می‌پذیرد. چین احتمالا تولید فولاد، الومینیوم و مس خود را نیز در زمستان کاهش می‌دهد چرا که افزایش قیمت انرژی و همینطور کمبود کلی انرژی در کنار المپیک زمستانی، دولت چین را مجبور کرده است تا مصرف انرژی در بخش صنعتی خود را کاهش دهد.
این موضوع باعث شده است که تورم در ایالات متحده به طرز فزاینده‌ای افزایش یابد و به سطوح تاریخی خود برسد. از طرفی هیچ چشم‌اندازی برای بهبود اوضاع وجود ندارد. بسیاری از تحلیلگران معتقدند کمبود طرف عرضه احتمالا تا نیمه اول سال ۲۰۲۲ ادامه پیدا خواهد کرد و پس از آن کاهش پیدا خواهد کرد.
سخن پایانی
بحران انرژی در جهان به یک بحران عظیم تبدیل شده است آن هم در زمانی که به سرعت در حال نزدیک شدن به روزهای سرد سال در نیم کره شمالی هستیم. افزایش بیشتر تقاضا در کنار نگرانی‌ها از رشد اقتصادی جهان، همچنین نگرانی در مورد اوج‌گیری دوباره کرونا در روزهای سرد سال، نگرانی در مورد سویه‌های آتی کرونا، رشد اقتصادی پایین در چین، مشکلات مربوط به املاک در چین و همچنین سرکوب بخش فناوری در این کشور، مشکلات زنجیره تامین و تورم در کشورهای غربی، همگی چشم‌انداز آتی اقتصاد جهانی را با یک عدم قطعیت بزرگ مواجه کرده است. اگرچه هنوز این ریسک‌ها به طور فزاینده‌ای برجسته نشده‌اند و چشم‌انداز فعلی جهان به سمت بهبود اوضاع متمایل است، اما هرکدام از این ریسک‌ها می‌توانند در جای خود افزایش پیدا کرده و چشم‌انداز بهبود اقتصاد جهانی را با چالش مواجه کنند. بنابراین باید آنها را به دقت زیر نظر داشت.
دیدگاه خود را بنویسید